s
Hipertansiyon (yüksek tansiyon) kan damarları içinde dolaşan kanın, damar duvarına yaptığı yüksek basınç olarak tanımlanır. Hipertansiyon tüm toplumlarda oldukça sık görülen ciddi bir sağlık sorunudur. Türkiyede hipertansiyon sıklığı %23 olup her yaş grubunda kadınlarda erkeklerden daha fazla olduğu kaydedilmiştir.
Normal şartlarda, tansiyonu yani damar yüzeyine uygulanan kan basıncını, hem kalbinin pompaladığı kan miktarı hem de damarlarındaki kan akışına karşı gösterilen direnç belirler. Kalp pompaladığı zaman ölçülen tansiyon değerine sistolik tansiyon (Büyük tansiyon), kalp gevşediğinde ölçülen tansiyon değerine ise diyastolik (Küçük tansiyon) tansiyon adı verilir.
Yetişkinlerde farklı zamanlarda en az üç kez ardışık ölçümde sistolik tansiyon değerinin 140 mmHg’den fazla olması ve diyastolik tansiyonun >90 mmHg olması hipertansiyon olarak tanımlanır. Büyük tansiyonu 120-139 mm Hg, küçük tansiyonu 80-89 mm Hg arasında ölçülen kişiler yüksek tansiyon hastalığına adaydır. Sistolik tansiyon değerleri 120 mmHg ve diyastolik tansiyon değerleri 80 mmHg altında ise normal tansiyondan bahsedilir.
Hipertansiyon İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
Kalıtım (Ailesel yatkınlık)
Erkek cinsiyet
İleri yaş
Alkol ve sigara kullanımı
Kötü beslenme ve tuzlu diyetler
Şişmanlık
Hareketsiz yaşam
Diyabet
Stres
ve Doğum kontrol hapı gibi ilaçları kapsar.
Hipertansiyonun Belirtileri Nelerdir?
Hipertansiyon bazen belirti verir bazen de hiçbir belirti vermeden uzun yıllar boyu sinsice ilerleyebilir. Herhangi bir belirtiye sahip olmayan hipertansiyonlu bireylerde bile hipertansiyonun kalp, böbrek ve beyin gibi hayati organları olumsuz olarak etkilediği iyi bilinmektedir. Bir başka ifade ile kontrolsüz veya tedavi edilmeyen hipertansiyon, kalp krizi, felç (inme), aritmi, kalp yetmezliği ve böbrek yetmezliği gibi ciddi sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olur.
En sık görülen belirtiler;
Baş ağrısı,
Baş dönmesi,
Halsizlik,
Yorgunluk,
Nefes darlığı,
Göğüs ağrısı,
Kulak uğultusu,
Kulak çınlaması,
Burun kanaması,
Görme problemleri,
Çarpıntı,
Terleme,
Sık idrara çıkmayı içerir.
Bu belirtilerden bir veya bir kaçı varsa mutlaka uzman bir hekime başvurmalıdır. Hipertansiyon ne kadar erken tespit edilirse ilaç tedavisi ile kontrol altına alınmasıda o kadar kolay olur.
Hipertansiyon Nedenleri Nelerdir?
Hipertansiyonun gelişimine zemin hazırlayan genetik faktörler, tuz tüketiminin yüksek olması, hareketsiz yaşam ve kilo fazlalığı gibi birçok bilinen nedenleri olsa da, hastalarının %95 inde belli bir neden yoktur. Tespit edilebilir nedeni olmayan hipertansiyon türüne birincil (primer) hipertansiyon adı verilir. İkincil (sekonder) hipertansiyon ise yüksek kan basıncının bazı endokrin hastalıkları, böbrek hastalıkları, doğumsal kalp hastalıkları ve çeşitli ilaç kullanımlarına bağlı olarak ortaya çıktığını ifade eder.
Hipertansiyon Tansı Nasıl Konur?
Hipertansiyon tanısı rutin fizik muayene esnasında ve/veya uygun şartlarda gerçekleştirilen kan basıncı ölçümlerinin normalden daha yüksek olduğu tespit edilmesiyle konur. Ölçümler en az 10-15 dakikalık istirahat dönemi sonrası ve her iki koldan yapılmalıdır. Ölçümler kişinin kan basıncının çevresel faktörlerden etkilenebileceği göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. Örneğin ölçümden 30dk önce sigara, çay, kahve ve yemek vb. şeyler tüketilmemelidir. Bazı durumlarda yüksek tansiyon problemi olmadığı halde hastane ortamında tansiyon değerleri yüksek bulunabilir. Bu duruma “Beyaz Önlük Hiperansiyonu” denir. Bu durumun tanısı 1 haftalık tansiyon takibi veya 24 saatlik tansiyon holter testi ile konulabilmektedir. Hastalardan hipertansiyonun nedenini ve vücuda olan etkisini araştırmak için EKG, rutin biyokimya, idrar, akciğer grafisi ve ekokardiyografi gibi çeşitli tanısal testler istenir.
Hipertansiyon Nasıl Tedavi Edilir?
Tansiyon ilaçları alan bireylerin bile hipertansiyonunu kontrol etmek için yaşam tarzı değişiklikleri yapması tavsiye edilir.
Hipertansiyon için yaşam tarzı önerileri:
Sağlıklı ve dengeli beslenilmeli,
Az tuz kullanılmalı,
Meyveler, sebzeler, tam tahıllar, kümes hayvanları ve balıklar tüketilmeli,
Doymuş yağ ile trans yağ içermeyen besinler tüketilmeli,
Fazla kilolar verilmeli,
Düzenli fiziksel egzersiz yapılmalı,
Alkol alımı sınırlandırılmalı,
Sigara bırakılmalı,
Kafein içeren ürünlerin tüketimi sınırlandırılmalı,
Stresten mümkün olduğunca uzak durulmalı,
ve Düzenli olarak sağlık kontrolleri yapılmalıdır.
Hipertansiyonu olan bazı bireylerde yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olmayabilir. Bu durumda yaşam tarzı değişliklerine ek olarak, tansiyonu düşürmek için bir ilaçla başlanır. Genel olarak, günlük ilaç dozlarının sayısını azaltmak için, tek bir ilacın daha yüksek dozları yerine iki ilacın düşük dozlarının kombinasyonunu içeren tek bir ilaç reçete edilir. Her bir birey için en uygun kombinasyonu bulmak için bazen ilaç kombinasyonlarında değişiklikler yapılabilir. Hipertansiyon tedavisinde kullanılan ilaçların kombinasyonlarıyla tansiyon hedef değerlerine ulaşılamıyorsa, merkezi sinir sistemine etkili ilaçlarla birlikte diğer tansiyon ilaçlarının kombinasyonu düşünülmelidir. En azından birisi diüretik olmak üzere, en az üç farklı hipertansiyon ilaç grubunun kullanılmasına rağmen, bireyin tansiyon değerleri kontrol edilemiyorsa dirençli hipertansiyondan bahsedilir.
Hastalarda yüksek kan basıncının kontrolünün sağlanması amacıyla aşağıdaki ilaç
grubları önerilir:
• Diüretikler
• Beta-Blokörler
• ACE (Anjiyotensin Dönüştürücü Enzim) İnhibitörleri
• Anjiyotensin 2 Reseptör Blokörleri
• Kalsiyum Kanal Blokörleri
• Alfa-2 Agonistleri
• Merkezi sinir sistemine etkili ilaçları kapsar.
Hastalar hipertansiyon ilaçlarını düzenli olarak kullanmalıdır. Doktoru önermedikçe ilaçlarının kesinlikle kesilmemesi ve dozajlarının değiştirilmemesi gerekir. Bazı nedenlerden dolayı hastaların ilaç kullanımları aksarsa, tansiyonda aniden yükselmeler olur ve bu durumda daha fazla organ hasarı gelişebilir. Tansiyon ilaçlarının bağımlılık yaptığı veya böbrekler ve diğer organlara zarar verdiği bilgisi doğru değildir. Ayrıca hipertansiyonu tedavi edilmeyen hastalarda ciddi organ hasarının geliştiği de unutulmamalıdır. Önemli bir husus tansiyonu hedef değerlere indirmek için bireyin doktorla uyum içinde çalışması gerekir.
Copyright © 2022 - Prof. Mustafa Feridun Koşar - Tüm Hakları Saklıdır.